30-01-2009

Help, ons pensioen verdampt!

Paniek in Pensioenland. De krediet crisis slaat hard toe. Na een aanvankelijk reservetekort, verkeren een groot aantal pensioenfondsen, waaronder Zorg en Welzijn (PGGM) en het ABP, nu in de situatie van een dekkingstekort: Tegenover iedere euro aan pensioenuitkering staat veelal nu nog maar € 0,90 aan waarde in de boeken.

Ondanks het dekkingstekort is er geen sprake van een liquiditeitstekort op korte termijn. Uit DNB informatie blijkt dat tegenover zo'n € 22 miljard aan uitkeringen op dit moment ongeveer € 26 miljard aan premie inkomsten staan. De 'normale' directe beleggingsopbrengsten bedragen 'normaal gesproken' zo'n slordige € 20 miljard. Deze laatste inkomsten zullen waarschijnlijk nu fors minder worden.

De grootste verliespost betreft de afwaardering van de aandelen en vastrentende leningen. Van de ruim € 720 miljard aan belegd vermogen ultimo 2007, is ultimo 2008 naar schatting grofweg nog maar € 560 miljard over. De rest is verdampt, een waardeverlies van grof geschat zo'n € 150 à 160 miljard in één jaar. Dat is veel geld, heel veel geld!

Oorzaken
Duidelijk is, dat ook de pensioenfondsen, met uitzondering van enkele fondsen zoals het Rabobank Pensioenfonds, onverantwoord hoog risicovol belegd hebben en hun risico's niet voldoende hebben afgedekt.
Een precieze evaluatie hiervan is voer voor een later tijdstip.

Hoe dan ook, het merendeel van de pensioenfondsen heeft niet adequaat gereageerd op de ontwikkelingen en de toezichthouder heeft te weinig pro-actief eisen heeft gesteld.

Te veel jacht op een hoog rendement, een wedloop op z-scores, kopie-gedrag en het ontbreken van het gezonde boerenverstand, hebben tot deze onfortuinlijke situatie geleid. Indexatie is daardoor voor de meeste fondsen helaas verworden tot een fata morgana. Die 't onderste uit de kan wil hebben, krygt het lid op de neus!

Herstelplan
Pensioenfondsen met minder dan 105% dekkingsgraad moeten voor 1 april een herstelplan indienen bij De Nederlandsche Bank (DNB). Uitgangspunt: herstel binnen 3 jaar.
Het is duidelijk dat het lange termijn beleid van pensioenfondsen niet past bij het korte termijn toezicht.

De Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) wil de hersteltermijn per fonds nuanceren. De consumentenbond wil geen uitstel. Wat is wijsheid?

Welke reparatiemogelijkheden zijn er?

Premieverhoging
Duidelijk is dat het middel 'premieverhoging' op korte termijn geen enkele soelaas biedt.

Het verlies van € 150 miljard omslaan op een jaarpremie van € 26 miljard leidt bij welke omslagduur dan ook, tot absurde en niet maatschappelijk te verantwoorden premieverhogingen.

Neem als voorbeeld PGGM met zo'n 4 miljard aan premie.
Het belegd vermogen liep in 2008 terug van € 88 miljard naar circa € 71 miljard. Om dit verlies in 10 jaar goed te maken zou de premie dus met zo'n 40% (!) verhoogd moeten worden. Een schier onmogelijke opdracht.

Bovendien leiden premieverhogingen aan werkgeverszijde tot een niet te verantwoorden verdere verslechtering van de bedrijfsresultaten.
Premieverhogingen aan werknemerszijde leiden tot vermindering van het besteedbare inkomen. Gevolg: nog meer vraaguitval en dus slecht voor de economie.

Pensioenrechten verlagen
Dit is in de huidige situatie het meest domme scenario.
Wat hebt u liever:

  1. 100% van het pensioen dat u nu toegezegd heeft gekregen, zonder de wettelijk vereiste voorzieningen bij uw pensioenfonds òf

  2. 80% van het pensioen dat u nu toegezegd heeft gekregen, zodat uw pensioenfonds weer de benodigde buffer van 25% in de boeken kan zetten (dekkingsgraad = 125%)

Bedenk daarbij dat u in beide situaties nooit echt een garantie heeft.

Als het pensioenfonds uiteindelijk tekort komt, wordt uw uitkering - hoe dan ook - toch gekort!

Risicovolle portefeuilles vervangen
Nu risicovolle portefeuilles vervangen door veilige beleggingen. Ook dit scenario helpt niet echt. Als in een korte periode zeg zo'n € 100 miljard aan risicovolle beleggingen op de markt wordt aangeboden, zal de (aandelen)markt nog verder zakken en het vertrouwen nog verder afnemen. Gevolg: pakketten kunnen niet worden verkocht en worden nog minder waard.

Doorgaan met investeren in risicovolle beleggingen
In feite, hoe absurd ook, is dit de beste strategie. Het schept weer vertrouwen in de markt(vraag) en stimuleert de investeringen.

Vanzelfsprekend dient wel een les uit het verleden te worden getrokken. Alleen investeren in activiteiten met een gezond risico-rendementsprofiel!

Dit scenario vraagt aanpassing van de wet en het toezicht. Niet alleen nieuw 'korte termijn toezicht' maar ook nieuwe normen inzake risico-rendement profielen en een dynamisch geformuleerd toezicht (what-if-regelgeving).

Hoe bedroevend de situatie in kapitaalgefinancierd pensioenfondsland ook is, onze echte zorg over ons pensioen zou meer moeten uitgaan naar de AOW die op omslagbasis is gefinancierd. De AOW zal in de toekomst onbetaalbaar blijken, maar daarover binnenkort meer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten